Vragen naar vaccinatiegegevens van personeel. Hoe zit dat in Duitsland en in Nederland?

Situatie in Duitsland:

Voor de Duitse ziekenhuizen is het niets nieuws om te mogen vragen naar vaccinatiegegevens van hun personeel. Dat mochten zij ook al voor Covid-19. De Bondsdag heeft op 7 september 2021 een wetsvoorstel goedgekeurd waardoor deze mogelijkheid wordt uitgebreid naar scholen, kinderopvangcentra en verpleeghuizen. In de genoemde sectoren is sprake van een groter risico voor de ziekteverspreiding door de aanwezigheid van veel kwetsbare mensen of doordat veel mensen in een kleine ruimte bij elkaar komen.

De nieuwe regeling is onderdeel van de Infektionsschutzgesetz (infectieziektenwet). Ook de SARS-CoV-2-Arbeitsschutzverordnung (Corona-ArbSchVO) is in het kader van de nieuwe regeling aangepast.

De Infektionsschutzgesetz stelt als voorwaarden dat sprake moet zijn van een noodsituatie (een epidemische Lage von nationaler Tragweite) zoals de huidige Covid-19 crisis en dat het vastleggen van de vaccinatie informatie voor werkgevers noodzakelijk moet zijn om verspreiding van het virus tegen te gaan. Hierover neemt de Bondsdag steeds voor drie maanden een besluit. Momenteel geldt de noodsituatie tot 24 november 2021.

De wetsaanpassing legitimeert niet alleen dat de werkgever haar personeel vraagt of zij gevaccineerd zijn en of ze met het Covid-19 virus besmet zijn geweest. Het verplicht de werknemers ook hierop antwoord te geven. Als de werknemer weigert informatie over zijn/haar vaccinatiestatus te geven, kunnen disciplinaire maatregelen volgen. Dat geldt des te meer wanneer de werknemer bewust valse informatie geeft over zijn vaccinatiestatus.

De werkgever mag de informatie documenteren en gebruiken om beleid tegen besmetting in het bedrijf vorm te geven. Bijvoorbeeld bij het maken van werkroosters om ongevaccineerden en gevaccineerden niet met elkaar in aanraking te brengen, of om ongevaccineerden een andere werkplek toe te wijzen. In de sollicitatiefase kan een ongevaccineerde sollicitant zelfs worden afgewezen.

In Duitsland is er kritiek op de wetswijziging. Vanuit de vakbonden wordt erop gewezen dat werknemers door de wetswijziging onder druk staan om zich te laten vaccineren. Dit terwijl de wetswijziging nadrukkelijk niet zou beogen een vaccinatieplicht voor de werknemer in te voeren. Het krijgen en verrichten van werk kan voor ongevaccineerden lastig worden. Ook nu al ondervinden ongevaccineerde werknemers negatieve gevolgen. Zo is er een bepaling in de Infektionsschutzgesetz, op grond waarvan werknemers van de overheid compensatie voor loonuitval krijgen als zij in quarantaine moeten. Deze compensatie wordt via de werkgever aan de werknemer uitbetaald. Deelstaten mogen de compensatie weigeren als de aanvrager de quarantaine door middel van vaccinatie had kunnen voorkomen. Baden-Württemberg was overigens in september 2021 de eerste deelstaat die de compensatie voor ongevaccineerde werknemers afwees. Op 22 september 2021 besloten alle deelstaatministers voor volksgezondheid dit voorbeeld te volgen vanaf 1 november 2021. 

Werkgevers aan de andere kant zijn bezorgd hoe zij het vragenrecht uit moeten voeren, nu de regeling niet aangeeft of zij een vaccinatie- of herstelbewijs van de werknemer mogen vragen.

Nederland twijfelt nog:

 De huidige wetgeving in Nederland biedt, anders dan in Duitsland, geen specifieke basis voor werkgevers om gegevens over coronavaccinaties van werknemers te registreren. Alleen de arbodienst en bedrijfsartsen mogen gezondheidsgegevens verwerken bijvoorbeeld bij ziekteverzuim of re-integratie van werknemers.

Daaraan bestaat ook in Nederland wel behoefte. De grootste branchevereniging in de ouderenzorg wil in ieder geval dat in de instellingen bekend wordt welke zorgmedewerkers tegen covid-19 zijn gevaccineerd en welke niet. De vakbonden zijn en blijven tegen registratie van de vaccinatiestatus.

Een lichtpuntje voor de voorstanders van het vraagrecht is er wel. Demissionair minister Hugo de Jonge meldde dinsdag 14 september 2021, in navolging van een oproep daartoe van het Outbreak Management Team (OMT), dat vragen naar de vaccinatiestatus van personeel niet langer taboe is en er mogelijk een wetswijziging komt om dat mogelijk te maken. Tot nu toe gold dat als een ongeoorloofde inbreuk op de privacy.

De Autoriteit Persoonsgegevens, die werkgevers tot nu toe ontraadde om naar gezondheidsgegevens te vragen, heeft de informatie op de eigen website inmiddels aangepast naar een meer neutrale tekst.

Ook de Rijksoverheid heeft haar informatie op de coronawebsite aangepast. Zij gaat een stap verder dan de Autoriteit Persoonsgegevens en informeert nu dat vragen mag, mits daar een goede reden voor is. Verder is op de site van de Rijksoverheid de raadselachtige tekst te lezen, dat vragen in beginsel alleen kan als de werkgever een duidelijk plan heeft hoe te handelen als de werknemer niet gevaccineerd is of de werknemer daarover geen mededeling wil doen. Enige toelichting wat zo’n plan kan inhouden, ontbreekt.

Feit is dat onder de huidige wetgeving in Nederland werkgevers formeel geen consequenties mogen verbinden aan het antwoord van de werknemer en de gegevens ook niet mogen verwerken. Dat staat echter sommige maatregelen niet in de weg. Een bedrijfsarts mag niet zeggen welke werknemers gevaccineerd zijn, maar kan wel een algemeen beeld van het aantal gevaccineerde werknemers delen. Op basis daarvan kan deze werkgevers adviseren om bepaalde maatregelen op de werkplek door te voeren.

Meer informatie nodig? Neem contact op met Marije van der Tol.